Havaalanında Ele Geçirilen Uyuşturucularda TCK 191 – TCK 188 Ayrımı: Kişisel Kullanım mı Ticaret mi?

Havaalanında ele geçirilen uyuşturucularla ilgili soruşturmalarda en kritik konu, eylemin TCK 191 (kullanmak için bulundurma) kapsamında mı yoksa TCK 188 (uyuşturucu ticareti/ithalat) kapsamında mı değerlendirileceğidir. Bu ayrım, fail hakkında uygulanacak cezanın alt ve üst sınırlarını doğrudan belirlediği için hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında büyük önem taşır. Aşağıda, havaalanı uygulamalarında mahkemelerin dikkate aldığı kriterler, ayırıcı ölçütler ve savunma bakımından önemli noktalar bulunuyor.

TCK 191 Neyi Düzenler? (Kullanmak İçin Bulundurma)

TCK 191, uyuşturucuyu kullanmak amacıyla satın almak, kabul etmek, bulundurmak veya kullanmak fiillerini suç olarak düzenler.
Ceza miktarı genellikle 2–5 yıl arası hapis olup, adli kontrol, denetimli serbestlik, tedavi gibi seçenek yaptırımlar gündeme gelebilir.
Bu madde kapsamında değerlendirme yapılabilmesi için olayın kişisel kullanım sınırları içerisinde kaldığına ilişkin emareler önem taşır.

TCK 188 Neyi Düzenler? (İmal, İthal, İhraç, Ticaret, Sevk, Nakil, Depolama)

TCK 188, uyuşturucunun imal edilmesi, satılması, nakledilmesi, depolanması, ithali veya ihracı gibi ticari veya organizasyonel nitelikteki fiilleri kapsar.
Bu madde kapsamında cezalar çok daha ağırdır; genellikle 10 yıldan başlayıp nitelikli hallere göre 20–30 yıla kadar varabilir.
Paketleme biçimi, miktar, gizleme yöntemi ve deliller ticaret iddiasını güçlendiren unsurlardır.

TCK 191 – TCK 188 Ayrımında Dikkate Alınan Ölçütler

Havaalanında ele geçirilen uyuşturucularda kullanılan temel kriterler:

1. Miktar

Kişisel kullanım sınırlarını aşan miktar, TCK 188 yönünde değerlendirme yapılmasına neden olabilir.
Ancak miktar tek başına yeterli değildir; diğer delillerle birlikte bütünsel değerlendirme yapılır.

2. Paketleme / Ambalaj

Küçük paketlere bölünmüş, satışa hazır şekilde paketlenmiş maddeler ticaret şüphesi yaratır.
Tek parça ve kullanıcı tipi taşıma biçimi ise TCK 191 yönünde değerlendirmeye açık olabilir.

3. Gizleme Şekli

Uçağa binmeden önce bagaja yerleştirme, valiz içine özel bölme hazırlanması, vücuda gizleme gibi davranışlar ticaret/ithalat kastı bakımından önem taşır.

4. Ek Deliller

• Telefon kayıtları
• Şüpheli seyahat rotaları
• Yüklü miktarda nakit
• Mesajlaşmalar
• Tartı, paketleme ekipmanı

Bu tür unsurlar, TCK 188 kapsamında bir organizasyon veya ticaret kastı olduğunu destekleyebilir.

5. Failin Beyanı ve Davranışları

Kullanıcı olduğunu söyleyen kişinin beyanı tek başına yeterli değildir; beyan delillerle uyumlu olmalıdır.

6. Gümrük ve Terminal Konumu

Maddenin:

• x-ray öncesinde,
• x-ray sonrasında,
• gümrük sahasında,
• uluslararası terminalde
  yakalanmış olması hukuki nitelendirmeyi doğrudan etkiler.

Özellikle gümrük hattını geçme aşaması, ithalat/ihraç suçunun oluşumu bakımından büyük önem taşır.

Havaalanı Uygulamasında Sık Görülen Senaryolar

Senaryo A: Küçük Miktar, Tek Paket, Kullanıcı İddiası

Miktar kişisel kullanım seviyesinde ise ve paketleme kullanıcı tipiyse TCK 191 kapsamında değerlendirme mümkündür.

Senaryo B: Çok Paket, Yüksek Miktar, Gizleme

Çok sayıda küçük paket, özel saklama, rotalar ve nakit gibi deliller varsa TCK 188 şüphesi ağırlık kazanır.

Senaryo C: X-Ray’de Gümrük Öncesi Yakalama

Gümrük hattına geçilmeden yapılan yakalamalarda, “ithal suçu mu, nakletme mi, teşebbüs mü?” tartışmaları gündeme gelir.
Olayın aşaması ve deliller yakından incelenmelidir.

Savunma Açısından Pratik Notlar

• Arama ve el koyma işlemlerinin usule uygunluğu kontrol edilmelidir.
• Laboratuvar raporları (miktar, tür, saflık) değerlendirilmelidir.
• Paketlerin nasıl, nerede bulunduğu titizlikle analiz edilmelidir.
• Seyahat bilgileri, uçuş kayıtları, irtibatlar önemlidir.
• Soruşturma aşaması, savunmanın yönlendirilmesi için kritik öneme sahiptir.
• TCK 191’de denetimli serbestlik, tedavi, erteleme gibi seçenekler olabilirken, TCK 188’de cezalar çok daha ağır olduğundan delillerin doğru yorumlanması hayatîdir.

Sonuç

Havaalanında ele geçirilen uyuşturucu olaylarında doğru suç tipinin belirlenmesi, failin karşılaşacağı ceza bakımından belirleyici rol oynar.
Miktar, paketleme, gizleme, deliller, failin açıklamaları ve gümrük hattındaki konum birlikte değerlendirilerek olayın TCK 191 mi yoksa TCK 188 mi olduğuna karar verilir.
Bu nedenle soruşturma aşamasındaki her delil ve tutanak, olayın hukuki niteliğini etkileyecek güçtedir.

 

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

1. Havaalanında yakalanan uyuşturucu hangi suça girer?
Olayın miktar, paketleme ve delil durumuna göre TCK 191 veya TCK 188 kapsamında değerlendirilmesi mümkündür.

2. TCK 191 kişisel kullanım sınırı nedir?
Kanunda açık bir sınır olmamakla birlikte laboratuvar raporu, günlük kullanım miktarları ve paketleme biçimi dikkate alınır.

3. Valizde bulunan uyuşturucu ticaret sayılır mı?
Valizde çoklu paket, özel gizleme ve yüklü miktar varsa TCK 188 yönünde değerlendirme yapılabilir.

4. Gümrük hattına girmeden önce yakalanan uyuşturucu ithalat sayılır mı?
Olayın hangi aşamada olduğu ve failin kastı delillerle birlikte incelenir.

5. Uçaktan inerken yakalanan uyuşturucu hangi maddeye girer?
Gümrük sahasına giriş aşaması ithalat suçunun değerlendirilmesinde önem taşır.

6. Üst aramasında bulunan küçük miktar uyuşturucu ticaret sayılır mı?
Genellikle kişisel kullanım değerlendirmesine daha yakındır; ancak delillere göre farklılık gösterebilir.

7. Çok sayıda küçük paket bulunması ne anlama gelir?
Bu durum satışa hazır paketleme olarak yorumlanabilir ve TCK 188 ihtimalini güçlendirir.

8. Telefon kayıtları ve mesajlar suçun niteliğini etkiler mi?
Evet. İrtibatlar, ticaret organizasyonuna dair delil olarak değerlendirilebilir.

9. Havaalanında yakalanan kişi hemen tutuklanır mı?
Tutuklama kararı deliller, miktar ve şüphe yoğunluğu gibi unsurlara göre verilir.

10. TCK 191 kapsamında hangi seçenek yaptırımlar uygulanabilir?
Denetimli serbestlik, tedavi, erteleme gibi seçenekler gündeme gelebilir.